طی یکماه اخیر به خاطر فوت یکی از بستگان -و چند تن دیگر از بستگان رفقا- مکرراً به گلزار شهدای شهید آباد می رفتم و سعی می کردم هر پنجشنبه بر سر مزار آن مرحومان حضور یابم. آنچه که از آمار بالای مرگ و میر در همین بازه کم دستگیرم شد بماند برای وقتی دیگر … که خود روضه ای است. 
اما در این حضور مستمر ، دو نکته ی خاص نظرم را جلب کرد و بنا داشتم درباره شان بنویسم، که طبق معمول ، فشردگی کارها باعث می شد که هر پنجشنبه با تعجب به یاد بیاورم نانوشته های مذکور را .
آنچه که پیش روی شماست. سخنی است مختصر درباره یک رسم درست و یک عادت نادرست.
* * *
لرهای خودمان که ساکنان قدیمی روستاهای اطراف دزفول اند، رسمی زیبا و سنتی پسندیده دارند و آن هم «فاتحه خوانی طایفه ای» است. به این صورت که طایفه ی عزادار، وقتی در روز پنجشنبه به شهیدآباد می آیند، دسته جمعی کل فضای گلزار را طی می کنند و بر سر هر مزاری -که صاحبان عزایش بساطی فراهم کرده اند- حاضر می شوند و فاتحه ای برای فرد مرحوم می خوانند.
در این چند هفته که حقیر با این سنت حسنه رو به رو بودم متوجه شدم که بر خلاف تصورم هیچ مولفه فامیلی یا قومیتی در کار نیست. بلکه این عزیزان بی آنکه هیچ نسبت یا آشنایی با مرحوم یا بستگان دیگر اموات داشته باشند -و به صرف حضور صاحبان عزا- در کنار مزار توقف کرده و فاتحه ای قرائت می نمایند. تصویری بدیع و دلنشین از آنچه که واقعیت بافت قومی شهر ما را تشکیل می دهد.
راستش بعضی رسانه ها در این سال ها چنان واقعیت زندگی اقوام مختلف ایرانی در کنار هم را وارونه جلوه داده اند که برای «اذهان قربانی رسانه» – مانند من- چنین سنتی عجیب جلوه می کرد! اما این رسم نیکو دوباره به یادم آورد که عامه مردم بی توجه به هیاهوی محاسد و معاند ، زندگی عادی خود را دنبال می کنند. ولو کره المنافقون!
* * *
می دانیم که هر تلاشی برای ایجاد کدورت بین اقوام منطقه، مبتنی بر بهانه های کوچک است .
نظیر آنچه که در اواخر سال گذشته در دزفول پیش آمد. به نظر حقیر مدیریت آنچه که می تواند باعث ایجاد کدورت شود –هرچه هم که ریز باشد- خود عاملی است در جهت اُلفت بیشتر.
یکی از موارد «کدورت زا» که باز در این چند هفته به عینه مشاهده کردم، استفاده طوایف لرِ صاحب عزا، از سیستم صوتی و باند و بلندگو در بالای مزار مرحومان بود. البته آنچه از مداحان محترم به گوش بنده می رسید ذکر مصائب اهل بیت(علیهم السلام) و در ادامه مرثیه ای برای متوفا بود که با نوای نی یا «توشمال» لری همراهی می شد و این مسئله به خودی خود مقبول است.
اما استفاده از بلندگو و باند و بالا بردن زیاده از حد صدای آن –بخصوص زمانی که چندین مراسم مشابه در فضای آرامستان در حال اجراست- نه تنها باعث آلودگی صوتی ناهنجار در گلزار می شد، بلکه گاهی موجب می شد که تا عملا صدا به صدا نرسد و حتی صاحبان عزا هم از صدای بلندگوی خود بهره ای نبرند. (در این حالت مداح محترم چاره را در این می دید که باز هم صدای خود را بالاتر ببرد و ناگفته پیداست که دور باطل با این اقدام ادامه می یافت.)
سالها پیش تدبیر مدیریت گلزار شهدا این بود که بکلی استفاده از سیستم صوتی را ممنوع کند. نمی دانم این تصمیم تا چه حد اجرایی شد اما شاید اگر طوایف محترم تدبیری در این زمینه بیاندیشند –به گونه ای که صدای بلندگو سایر حضار را معذب نکند- نیازی به اجرای این ممنوعیت هم نباشد.
در پایان امیدوارم نشر این مطلب در رسانه ها و ان شاء الله لسان مردم بتواند فرهنگ سازی مطلوب را در باب رسوم و سنت های ما به انجام برساند.
یاحق
