با پایان سال 92، حدود هشت ماه از عمر دولت حسن روحانی هم سپری شد؛ دولت یازدهم در طول این چند ماه با فراز و نشیب های مختلفی روبرو بود، که در ادامه به بررسی اجمالی آن پرداخته می شود: 
در طول حدود هشت ماه عملکرد دولت یازدهم، انعقاد توافق نامه ژنو بین ایران و گروه1+5 و توزیع سبد کالا بین مردم، دو اقدام کلان دولت محسوب می شوند که به طور گسترده فضای اجتماعی کشور را در بر گرفتند و هر کدام پیامدهای خاص خود را برای دولت آقای روحانی به همراه داشتند.
توافق نامه ژنو- یک توافق «خوب، بد، زشت»
اصلی ترین و برجسته ترین اقدام دولت یازدهم تاکنون به انعقاد توافق نامه ژنو بین ایران و گروه 1+5 مربوط می شود، به طوری که تقریبا دولت روحانی با همین توافق نامه شناخته می شود. در آستانه انعقاد قرارد و روزهای آغازینی که توافق بین ایران و 1+5 به وقوع پیوست، از این اتفاق به عنوان یک رویداد و دستاورد بزرگ یاد شد و فضای مثبتی را به نفع دولت یازدهم در افکار عمومی به وجود آورد. چند هفته قبل از انعقاد توافق –که مردم انعقاد یک توافق خوب و موثر را منتظر بودند- و چند هفته بعد از آن –که هنوز واقعیت توافق ژنو روشن نشده بود- اوج زمانی بود که فضای اجتماعی کشور به نفع دولت یازدهم قرار داشت، اما با گذشت زمان و بعد از اینکه واقعیت محتوای توافق نامه بیش از قبل روشن شد، انتقادها به توافق نامه فزونی گرفت و موقعیت متفاوتی برای دولت به وجود آمد. به طور کلی در رابطه با توافق نامه ژنو چند نکته قابل توجه است:
الف-واقعیت توافق نامه ژنو با آنچه که رسانه های اصلاح طلب و حامی دولت برای افکار عمومی تصویر کردند، فاصله ی ژرفی دارد و گذشت زمان این فاصله را مشخص کرده و خواهد کرد؛ تفاوت واقعیت توافق نامه با تفسیر دولت مردان از آن به قدری است که حتی تغییر مواضع و سخنان رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در توصیف توافق نامه نسبت به روزهای آغازینی که توافق صورت گرفت، غیرقابل انکار است، به طوری که مواضع بعدی دولت مردان در مقایسه با ابتدای توافق، عقب نشینی نسبت به توصیف اولیه این اقدام را نشان می دهد. در چند هفته آغازین انعقاد توافق نامه، فضای اجتماعی کشور در همراهی و به نفع دولت بود اما بعد از روشن شدن بیشتر واقعیت های توافق نامه و انتقادهای کارشناسان از آن، دیگر جو اجتماعی به گونه ای نیست که توافق نامه هسته ای ژنو را یک دستاورد و اقدام مثبت از سوی دولت ارزیابی کند.
ب-اعمال چند باره تحریم های جدید توسط آمریکا بعد از توافق نامه و همچنین گستاخی مکرر مقامات ایالات متحده نسبت به ملت ایران و اهانت ها و تهدیدهای علنی مردم، جایگاه واقعی توافق نامه را بیش از قبل عیان کرده است و موجب بدبینی بیشتر افکار عمومی نسبت به آینده مذاکرات شده است.
ج-محتوای نامتوازن توافق نامه و قسط بندی تحقیرآمیز برای پرداخت بدهی های ایران توسط طرف مقابل، واقعیت دیگر توافق ژنو است؛ به طوری که وقتی روز اجرای توافق نامه و تعلیق غنی سازی 20 درصد فرا رسید و مردم با چشمان خود شاهد پلمپ تجهیزات هسته ای کشور بودند، بدبینی ها نسبت به مذاکرات فزونی گرفت و دولت را در موضعی منفعلانه قرار داد.
توزیع سبد کالا
دومین اقدام کلان دولت یازدهم در سال 92، که تاثثیر زیادی در عرصه کلان اجتماعی داشت و طیف وسیع جامعه را درگیر کرد، توزیع سبد کالا است. توزیع سبد کالا در دولت یازدهم از چند جهت قابل تحلیل است؛ اول اینکه این دولت در حالی اقدام به توزیع سبد کالا در بین مردم کرد که خود از اصلی ترین منتقدان سیاست پرداخت یارانه به مردم از سوی دولت احمدی نژاد بود و از این اقدام دولت قبلی با عنوان اقتصاد صدقه ای و نقض کرامت انسانی مردم یاد می کرد؛ بازخوانی مواضع و سخنان روحانی در فرایند مبارزات انتخاباتی بر این واقعیت صحه می گذارد. دوم نوع اجرای طرح توزیع سبد کالا توسط دولت است که ضعف شدید دولت در مدیریت اجرایی را نشان داد و موجب تخریب وجه دولت در افکار عمومی شد.
علاوه بر این دو اقدام کلان دولت یازدهم که گستره عظیم اجتماعی را درگیر کرد، عملکرد و موقعیت دولت یازدهم در دیگر حوزه ها نیز قابل تحلیل است.
نوع مواجهه دولت روحانی با دولت گذشته
یکی از بارزترین خصایص دولت یازدهم که بویژه در عملکرد دولت در سال 92 بیش از اندازه جلوه کرد، هجمه ها و انتقادات بی رویه این دولت به دولت های نهم و دهم بود، هر چند این رویه در زمان انتخابات نیز در دستور کار جدی حسن روحانی قرار داشت اما ادامه روند سیاه نمایی های زمان انتخابات به ماه ها بعد از انتخابات، موجب شد تا این گونه تحلیل شود که دولت یازدهم تاکنون از انتقاد و حمله به دولت قبلی ارتزاق کرده است و غیر از این چیزی برای ارئه ندارد. هجمه ها به دولت قبلی از سوی رئیس جمهور به قدری فزونی گرفت که احمدی نژاد را –که تصمیم نداشت به این زودی ها وارد عرصه شود- وادار به موضع گیری کرد و دعوت وی از روحانی به مناظره موجب به انفعال راندن دولت یازدهم شد.
کارنامه دولت یازدهم در پایبندی به آزادی بیان و تحمل منتقدین
آزادی بیان و تحمل صدای منتقد و مخالف، از شعارها و ادعاهای اصلی حسن روحانی چه زمان تبلیغات انتخاباتی و چه در زمان ریاست جمهوری وی محسوب می شود، تا جایی که او بعد از انتخابات در جمع های مختلفی بر لزوم انتقادپذیری دولتش تاکید کرده است؛ با این وجود آنچه از عملکرد دولت در قبال مواجهه با منتقدین برمی آید، رویه ای مغایر با شعارهای آقای روحانی را نشان می دهد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود:
الف- برخورد نامناسب با مجریان صدا و سیما در جریان ارائه گزارش توسط رئیس جمهور از جمله مصادیقی است که بیگانگی دولت با آزادی بیان را نشان می دهد. دولت در اقدامی عجیب افراد مورد نظر خود را برای اجرای برنامه ارائه گزارش 100 روزه رئیس جمهور بر رسانه ملی تحمیل و افراد یاد شده را ساعت ها قرنطینه کرد که چنین تصمیمی از سوی دولت اقدامی بی نظیر بود. نکته ی جالب توجه این که این نوع برخورد را دولت در جریان ارائه دومین گزارش تلویزیونی رئیس جمهور نیز تکرار کرد.
ب- لغو برگزاری نمایشگاه مطبوعات که یکی از مصادیق و بسترهای آزادی بیان محسوب می شود، از دیگر اقدامات منافی با آزادی بیان در دولت یازدهم محسوب می شود.
ج- در حالی که قرار بود روز دانشجو و در حضور رئیس جمهور تشکل های دانشجویی به بیان نقطه نظرات خود بپردازند، این برنامه نیز لغو شد و در این مراسم، در محیطی یک طرفه صرفا رئیس جمهور به سخنرانی پرداخت و فرصتی به تشکل های دانشجویی برای ارائه دیدگاه های شان داد نشد.
د- برخورد با رسانه های منتقد از دیگر اقدامات دولت در طول چند ماه گذشته بوده است؛ به طوری که هفته نامه یالثارت الحسین (ع) توقیف شد و روزنامه ی وطن امروز و هفته نامه ی 9دی که از رسانه های منتقد دولت محسوب می شوند، به دلیل انتقادات از برخی سیاست های دولت، تذکر دریافت کرده اند.
و- بی سواد خطاب کردن منتقدان توافق نامه ژنو از سوی شخص رئیس جمهور در جمع دانشگاهیان نیز از دیگر مصادیقی است که نشان می دهد دولت یازدهم برخلاف شعارها و وعده هایش نسبتی زیادی با آزادی بیان و شنیدن سخن منتقد و مخالف ندارد.
عملکرد سئوال برانگیز دولت در برخی حوزه های حساس
کارنامه دولت یازدهم در برخی از حوزه ها به گونه ای است که جای هیچ گونه دفاعی را برای دولت باقی نگذاشته است تا جایی که برخی از مراجع تقلید نیز انتقادهای جدی ای نسبت به رویکرد دولت در این حوزه ها بیان داشته اند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین وزارت علوم از جمله ی این بخش ها هستند که با انتقادهای فراوانی مواجهه شده اند. در حوزه ی فرهنگی متاسفانه آنچه تاکنون از سوی وزارت ارشاد دولت یازدهم مشاهده شده است بی توجهی به اصول اساسی مربوط به فرهنگ جامعه و اتخاذ سیاست های تسامح و تساهل در حوزه فرهنگی است که در واقع یادآور سیاست وادادگی فرهنگی دوران دولت اصلاحات است. همچنین حاشیه آفرینی های شخص وزیر ارشاد در این زمینه که هر از چندگاهی با مواضع تامل برانگیز وی نمود پیدا می کند، از دیگر واقعیت های فرهنگی دولت است. علاوه بر این، وزارت علوم نیز با نفوذ برخی از افراطیون و فعالان فتنه 88 در آن، از دیگر حوزه هایی است که تاکنون عملکرد سئوال برانگیزی را به جای گذاشته و با انتقادهای جدی مواجهه شده است. عزل و نصب های پی در پی در دانشگاه های مختلف، تلاش برای احیای تشکل های ساختارشکن و تبدیل دانشگاه ها به جولان گاه گروه های سیاسی و … از جمله حاشیه هایی است که وزارت علوم دولت یازدهم به وجود آورده است.
حاشیه آفرینی های برخی از اطرافیان و مشاوران دولت
در چند ماه گذشته برخی اظهار نظرات و مواضع مشاوران و اطرافیان آقای روحانی از مسائلی است که در تحلیل عملکرد دولت یازدهم نمی توان آن ها را نادیده گرفت؛ از جمله ی همین موضع گیری ها، سخنان محمود سریع القلم تئورسین اصلی دولت روحانی در رابطه با عدم شایستگی رانندگان تاکسی و لبوفروش ها برای اظهار نظر درباره انرژی هسته است که با واکنش های مختلفی مواجهه شد و یکی از چالش های اصلی دولت یعنی بی توجهی و فاصله عمیق دولت با توده مردم را نمایان کرد. همچنین مواضع اکبر ترکان از دیگر مشاوران رئیس جمهور که آشکارا 5/49 درصد مردم را متهم به طرفداری از بی قانونی کرده بود، واکنش های مختلفی را در پی داشت.
موقعیت اجتماعی دولت یازدهم
از چالش های اصلی دولت روحانی، عدم برخورداری از پایگاه اجتماعی تثبیت شده است؛ همین امر موجب شده است تا در همین چند ماهی که از عمر دولت گذشته است، انتقادها به دولت بدون هیچ گونه حائل اجتماعی صورت بگیرد و بطور کلی می توان گفت تاکنون گفتمان منتقدین دولت در عرصه اجتماعی پویاتر از گفتمان دولت بوده است؛ این واقعیتی است که حتی در سفرهای استانی رئیس جمهور نیز قابل مشاهده است. البته این مسئله همچنین مشکلاتی را برای دولت یازدهم بوجود آورده است از جمله اینکه رسانه ها و چهره های مختلف اصلاح طلب با تمرکز بر همین موضوع، تلاش می کنند دولت روحانی را مدیون خود جلوه دهند.
اقدامات تحسین برانیگز دولت
اما عملکرد دولت آقای روحانی را نمی توان فقط در موارد فوق خلاصه کرد، چرا که دولت اقدامات دیگری را هم در کارنامه خود دارد، اقداماتی که کسب وجه برای دولت و ارتقا جایگاه دولت در بین مردم را در پی داشته است. اقداماتی مانند دیدارهای مستمر رئیس جمهور با خانواده های شهدا و ایثارگران و همچنین بازدید وی از کودکان بی سرپرست، یا حضور آقای روحانی در برخی از جمع های مردمی و حتی سفرهای استانی رئیس جمهور از جمله اقداماتی از سوی دولت روحانی است که بازتاب های مثبتی را در بین افکار عمومی داشته است و موجب ارتقا وجه دولت شده است. علاوه بر این برخی از مواضع انقلابی و مردمی رئیس جمهور مانند، سخنان وی به مناسبت حماسه 9دی، از اقدامات دولت آقای روحانی است که بازتاب های مثبتی را در جامعه به همراه داشته است.
در مجموع آنچه از عملکرد دولت آقای روحانی در سال 92 بر می آید این است که دولت در ادامه راه، کار سختی را در پیش خواهد داشت و بدون تردید دیگر نمی توان مطالبات و وعده های انتخاباتی را در انتقاد و هجمه دولت قبلی خلاصه کرد و قرار نیست اعتماد مردم به دولت همانند ماه های آغازین عمر دولت باشد. در واقع بدیهی است که ماه های آغازین هر دولتی، اوج محبوبیت آن دولت است و گذشت زمان خطاهای دولت را بیشتر از گذشته نمایان می کند و توقعات جامعه از دولت نیز بیش تر می شود. با این وجود باید به انتظار بنشینیم و ببینیم در آینده و با شروع سال 93، دولت دکتر حسن روحانی چه راهبردی را برای برون رفت از چالش های احتمالی، تدبیر خواهد کرد.
«خبرنامه دانشجویان ایران»
