به گزارش دزمهراب، دکتر “نجف هدایت” در همایش مدیریت منابع آب و نقش آن بر تولید ریزگردها که به همت انجمن علمی عمران در دانشگاه آزاد اسلامی دزفول برگزار شد، با اشاره به بهره برداری ار منابع آب تجدید شونده، گفت: برآورد شده است که ما در کشور حدود صد و سی میلیارد متر مکعب آب تجدید شونده در سال داریم که با تکنولوژِی امروز، حدود صد میلیارد مترمکعب از آن قابل استحصال است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد دزفول افزود: از این صد میلیارد مترمکعب، سرانه مصرف هر نفر در سال حدود هزار و سیصد مترمکعب میباشد در حالی که متوسط دنیا پنج هزار متر مکعب در سال است. اگر جمعیت ما صد میلیون نفر بشود سرانه مصرف هر نفر هزار مترمکعب میشود و این یعنی به مرز بحران رسیده ایم چرا که دانشمندان زیر هزار مترمکعب را بحران می نامند.
وی تصریح کرد: در وضعیت موجود نود درصد این آب به بخش کشاورزی تخصیص دارد و این آب همانند کیکی است که نمیشود بزرگش کرد پس بنابراین باید بر روی موضوع تقاضا کار کرد.
دکتر نجف هدایت، سد سازی و استحصال آب را مورد اشاره قرار داد و بیان نمود: سد دارای سه فاز شامل ساخته هیدرولیکی و مخزن آب و همچنین بالادست آب که مدیریت آبخیز داری و دیگری پایین دست آب که مدیریت تقاضا و بهره برداری است، میباشد.
وی ادامه داد: آبخیز داری عبارت است از هرگونه فعالیت هایی که نتیجه ی آن منجر به تثبیت خاک در اراضی بالا دست سد و در حوزه آبریز شود و با استفاده از پوشش سبز گیاهی از فرسایش ورقه ایی جلوگیری کند. مشکل اینجاست که ما به جای مسئله آبخیز داری و ایجاد پوشش سبز گیاهی، دام های خود را در آن رها میکنیم.
مشاور معاون وزیر کشاورزی افزود: دلیل ایجاد رسوبات این است که ما در مدیریت آبخیز داری خوب کار نکرده ایم، ما باید آبخیزهای خود را مدیریت و پوشش اشجار و تمام گونه ها را در آنجا تحکیم بدهیم که از روان بودن آب جلوگیری و در حرکت آب تاخیر ایجاد کند که این تاخیر آب باعث جلوگیری از برداشته شدن سطح خاک و آورده شدن آن به پشت سد شود.
دکتر نجف هدایت خاطر نشان کرد: با ایجاد نشدن پوشش سبز گیاهی در بالادست، باعث میشود رسوب به پایین دست بیاید و بجای اینکه در آنجا تثبیت کننده باشد در داخل مخزن ثبیت میشود و در این مخزن که باید نگهداری و سفره های آب را تغذیه کند و باعث بالاررفتن تراز ما و بهرداری بیشتر شود ولی این هم نمیشود و این یعنی یک رژیم باخت باخت به طبیعت تحمیل میکنیم.
وی همچنین به وجود مشکل در بهره برداری از آب سدها اشاره داشت و اذعان نمود: از آب سدها برای مصرف کشاورزی، شرب شهری، صنعت و تفرجگاه بهره برداری میشود که ما در بخش کشاورزی گندم را به عنوان کشت پایه و نیز در کنار آن نیشکر و مرکبات می کاریم.
این استاد برجسته دانشگاه افزود: ما میدانیم که بانگاه مرکبات در آسیای شرقی است نه دزفول و ما در اراضی خود مرکبات میکاریم بعد از سی سال می بینیم جواب نمی دهد و همه ی آن را قلع و قمع میکنیم و گل میکاریم باز دوباره قلع و قمع میکیم و ذرت میکاریم.
دکتر هدایت اظهار نمود: زمانی که من در دولت بودم هشتاد هزار هکتار اراضی زیر کشت نیشکر بردیم، کشت نیشکری که در هاوایی و جاهایی که ویژگی طبیعی با آن سازگار است جواب میدهد و کشتی که نیاز به بارش دارد و بارش باید تامین کننده نیاز آبی اش باشد، نه اینکه آب را از کشاورز و دیگران بگیریم و به نیشکر بدهیم.
وی افزود: در بحث فنی نیشکر، ما یک رودخانه آب به این نیشکر میدهیم سپس در پایین دست آن باید دید پساب زه آب های این نیشکر کجا میرود؟ آب شیرین آن تبخیر میشود و آب شورش از طریق زه کشها که خودمان هم درست کرده ایم به طرف آبادان و خرمشهر میرود. تاثیر اکو سیستمی که گذاشته است به خاطر نیاز آبی بالای آن است و مشکل زیست محیطی و مشکل شوری قلیایی ایجاد میکند و این باعث پدیده ی وارفتگی خاک میشود.
عضو هیئت دانشگاه آزاد اسلامی دزفول خاطر نشان کرد: باید رفت مطالعه کرد که این پرندگان مهاجری که زمانی از شمال به اینجا می آمدند الان باید جمعیت شناسی کنند و ببینند که چقدرشان نمی آیند.
وی افزود: تاثیری سوئی که در حواشی تالاب ها ایجا میشود باعث شوری اراضی و نیز گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد، سپس خشک شدن بستر های پوششی و بعد از آن هم اراضی داریم که زیر تابش مستقیم آفتاب قرار میگیرد که اگر گرم شدن زمین ادامه پیدا کند و یک درجه گرمتر بشود پسامدهای این بیشتر میشود. در معرض قرار گرفتن این اراضی خشک و اراضی شور که آن رطوبت کافی را در خاک خود ندارند تبدیل به اراضی میشوند که شور و وارفته شده است و آمادگی لازم را برای ریزگردها دارد و در اثر اختلالات جویی که ایجاد شود باعث جاری شدن ریزگرد ها در حلقوم مردم میشود.
دکتر نجف هدایت در پایان سخنانش گفت: دزفول بزرگ است به دلیل اینکه شبکه آبی دارد که بخش عمده ایی از این شبکه تا شوشتر میرود و کارون را آبیاری میکند و از این طرف هم به اندیمشک میرود و آب مازاد آن به کرخه واریز میشود و از طرف دیگر هم تا هفت تپه میرود. اما بزرگی آن فقط جغرافیایی نیست بزرگی آن به این است که ما در این همایش بیاییم و با همفکری و همدلی در جهت پایداری استفاده از آب و منابع پایه خیز برداریم.
