شاید قرار دادن فیلم و رمان در یک ژانر مشترک و بعد مقایسه آنها با هم، کار چندان معقول یا معمولی نباشد اما اگر بنا را بر مقایسه جزء به جزء و برقراری تناظری یک به یک نگذاریم، آنوقت بتوان مسامحه این کار را پذیرفت.
به گزارش رجانیوز، «خوش نشین» آخرین رمان علی موذنی است که در نمایشگاه تهران مورد توجه قرار گرفت و موضوع اصلی آن اجاره نشینی و خرید خانه است. بیشتر ماجرای این رمان در کنش و واکنشهای بین سه شخصیت اصلی داستان (زن، مرد و مادرزن) حول و حوش موضوع اصلی میگذرد و اکثر اتفاقات نیز در جغرافیای خانه رخ میدهد. تغییراتی که در شخصیتها ایجاد میشود و تفاوت نگاه آنها به یکدیگر در طول روایت داستان، درونمایه رمان را تشکیل میدهد و رسیدن از یک خانواده آرام، پر محبت و صمیمی به خانوادهای از هم پاشیده با نگاههای پر از شک و تردید اعضای خانواده به هم… .
خب! جمله بالا به یکباره تمام شد چون احتمالا با همین مقدار اطلاعات هم میتوان به نتیجه دلخواه رسید و همانطور که گفته شد، مسامحتا این رمان را در دسته رمانهای آپارتمانی جای داد. دستهای که البته این روزها بیشتر با فیلمهایش سر و کار داریم و غالب تولیدات جدی سینمای ایران را فیلمهای آپارتمانی تشکیل میدهند.
سعادت آباد،کنعان، چهل سالگی، چهارشنبه سوری و… برخی از فیلمهای آپارتمانی معروف این سالها هستند که البته معروفترین همه آنها اکثر کارهای اصغر فرهادی است. شاید نخ تسبیح قصه همه این فیلمها «خیانت» باشد. خیانتی که در هر کدام به بهانهای پایش به فیلمنامه باز شده و محور پیامهای فیلم قرار گرفته است. خیانتی که در یکی دیگر از فیلمهای این دسته یعنی برف روی کاجها با وقاحت تمام به اطلاع مخاطب میرسد و کارگردان تلاش میکند تا به او بباوراند که خیانت اتفاقا گاهی لذت بخش هم هست!
داستان «خوش نشین» اگرچه از نظر فضا و جغرافیای داستان و برخی المانهای دیگر نزدیک به داستان فیلمهای آپارتمانی است و کاملا این ظرفیت را دارد که وفاداری زوج داستان را زیر سوال ببرد، اما در آن نه تنها رگهای از خیانت دیده نمیشود که محبت و عشق زوج حاضر در داستان بسیار شوق آور و رشک برانگیز است. رابطه این زوج (مهرداد و بهار) اگرچه در طول داستان دچار فراز و نشیب میشود و در جاهایی احساس دو طرف نسبت به یکدیگر تغییراتی مقطعی پیدا میکند اما چیزی که خواننده با آن مواجه است، همواره رابطهای بدور از شک در وفاداری یا خیانت زوجین است.
در کنار سایر ویژگی های مثبت «خوش نشین»، علی موذنی توانسته به روایت یک داستان خانوادگی حول محور کشمکشهای درون خانواده بپردازد و برای پیش بردن داستان و ایجاد گره در آن، متوسل به موضوع خیانت نشود. شاید روی کاغذ موضوعات زیادی باشد که بتواند در بستر یک خانواده روایت شود ولی واقعیت آن است که وقتی به تولیدات هنری این روزهایمان نگاه میکنیم میبینیم که کار موذنی قابل تقدیر است. خانواده ایرانی در شرایط امروز میتواند با بحرانهای متفاوتی روبرو شود و چالشهای زیادی بغیر از خیانت میتوانند موجب تلاطم در خانواده شوند. موذنی روی یکی از این درگیریهای فراگیر دست گذاشته است.
حالا بگذریم از اینکه رمان او امتیازات قابل توجه دیگری هم دارد که موضوع این مطلب نیست. تصویر سازی معقول و باور پذیر و سالم از عشق همسران، نگاهی همراه با عزت به غیرتمندی مرد نسبت به خانواده، جایگاه زن در خانواده و مدیریت و اثرگذاری وی با ابزار محبت و قرار گرفتن او در جایگاه زنانه، مهم بودن درآمد حلال و سالم در داستان، احترام به والدین و… برخی از این ویژگیهای مثبت است.
به هر حال علی موذنی در آخرین اثرش نشان داد که چالشهای امروزی یک خانواده معاصر و درگیریهای فکری اعضای خانواده با هم منحصر به «خیانت» آنها با یکدیگر نیست و خیلی چیزهای دیگر هم میتواند محور قصههایی از این دست قرار گیرد. از این منظر تلاش علی موذنی شایسته خدا قوتی حسابی است.