عجیب است که عده ای گمان می کنند همین که فیلمشان طنز و کمدی بود دیگر مجوز هرکاری و عبور از هر تابویی را دارند! چه کسی این مجوز را به آنها داده است؟ چه کسی گفته به مجرد رفتن زیر لوای طنز و تابلوی کمدی- تو بخوان «لودگی»- می شود هر کاری کرد و هرچیزی گفت و هر فیلمی ساخت؟! مثلا اینکه شما فیلمی بسازی درباره کسی که لباس روحانیت را دزدیده و آن‌وقت با سنت سیئه یکی به نعل یکی به میخ زدن، جلو بروی و بعد هم شیطنت کنی و اسم فیلمت را بگذاری «مارمولک»! دقیق که بنگریم رگه‌هایی از یک حرکت خزنده و حق به جانب و البته به شدت موذیانه را در جریان این گونه فیلمسازی ها می‌توان ردیابی کرد.
حالا حکایت فیلم جدید جناب کمال تبریزی همین است. بعد از افتضاح دهشتناک سریال «سرزمین کهن» که علاوه بر جریحه دار شدن احساسات پاک یکی از اقوام اصیل ایرانی که البته به هدر رفتن جائرانه بیت المال هم منجر شد و کک هیچ‌کس هم نگزید(!) حالا نوبت شاهکار دیگری از این حضرت فیلمساز است به نام «طبقه حساس»!
باری؛ این روزها فیلمی بر پرده سینماهای کشور رفته است که با دیدنش تعجب و تأملی جدی در ذهن مخاطب آگاه و دغدغه مند به وجود می‌آید. خیلی نگران کننده و تکان دهنده است وضعیتی که امروز در آن به سر می بریم:
اینکه هر کسی به خودش اجازه می دهد خطیرترین روحیات مذهبی و اصیل ترین اصول انسانی را دستمایه طنز و کمدی که هیچ، دستاویز لودگی و ابتذال خود بنماید!
همین کارگردان «مارمولک» که با شیطنتی تمام عیار و رویکردی دوپهلو و گزنده با آن فیلم، ضربه جدی و‌ناجوانمردانه‌ای به روحانیت و حرمت این قشر خطیر و حساس جامعه وارد کرد و حساسیت ها و اعتراضات علما و مراجع را به دنبال داشت، این بار و در فیلم دیگری با عنوان «طبقه حساس» دست به شگردی عجیب و تأمل برانگیز زده و از آستین خویش، موجود خاصی را بیرون آورده و به سینمای ایران و مخاطبانش و البته به جامعه متدین و متعصب و البته مذهبی ایران عرضه کرده است!
چراکه به اعتقاد نگارنده عنصر اصلی و کاراکتر اول و مهم ترین حرف این فیلم، در مواجهه با همین قشر متدین و به خصوص با روحیات ویژه اش و از جمله «غیرت» است که در فیلم «طبقه حساس» به شدت مورد حمله و هجمه غیرمستقیم (!) کارگردان و نویسنده اش قرارگرفته است.
فیلم «طبقه حساس» را می‌توان در زمره آثاری دسته بندی کرد که حاضرند برای رسیدن به مخاطب بیشتر و فتح گیشه و خنداندن مردم دست به هر کاری بزنند و از هر تابویی عبور کنند و هر خط قرمزی را رد نمایند.حتی اگر این خط قرمز به تمسخر گرفتن عنصری به نام غیرت باشد و هجویه ای بر مناسک کفن و دفن و کنار هم قراردادن پیکر بی جان یک زن و مرد در قبری دو طبقه.
جای این سوال باقی است که چگونه می توان پذیرفت در نظام مقدس جمهوری اسلامی و در زمانه ای که علی القاعده می‌بایستی ارزش های اخلاقی و رویکردهای معنوی و انگاره‌های دینی که از جمله مهم ترین آنها حیا و عفاف و نجابت و متانت است به بهانه فیلم و سینما و قصه گویی و سرگرمی و خنداندن مردم و کشاندنشان به سالن های سینما این گونه مورد هجمه قرارگیرد.
در فیلم «طبقه حساس» ما شاهدیم که چگونه به یکی از مهم‌ترین و خطیرترین و حساس‌ترین عناصر رفتار اجتماعی مسلمانان یعنی تعصب صحیح بر حرمت ناموس و غیرت و حمیت و شرافت مردانه حمله می شود و به بهانه طنز و کمدی، این مولفه حیاتی در حیات فردی و اجتماعی یک مسلمان و بلکه یک انسان، مورد هجمه قرارمی‌گیرد و دستاویزی برای تمسخر و وهن و دهن کجی می گردد.
شخصیت اصلی این فیلم با شمایلی که تداعی کننده قشر غیور و متعصب به ارزش‌های دینی و فرامین آیینی است، به عنوان انسانی مشنگ و عقب افتاده و –تقریبا- دیوانه که تعصبی کور و کج فهمی وحشتناکش همه را به جان هم انداخته و معضل ساز و مشکل آفرین شده معرفی می شود و به نمایش درمی آید.
در واقع او با دغدغه ها و تعصبات و روحیاتش، موجب اختلال در مناسبات انسانی از سویی و فرورفتن در چاه افکار و منویات تاریک و عقب مانده و املش می گردد و این همه در حالی است که موضوع و محمل اصلی فیلم که همان مجانست و درهم آویزی زن و مرد نامحرم- با ایده شیطنت آمیز و راه در روی زن و مرد از دنیا رفته- است، بستری فراهم می آورد که به زبان طنز و هجو و هزل و فکاهه، و در لفافه کمدی، بسیاری از ارزش‌های اسلامی و بلکه انسانی مورد طعن و تمسخر قرار گیرد.
از جمله نشانه های این موقعیت هم این است که این مرد، تنها در همین روال و معضل فرضی، باقی و مبتلا نمی ماند و قصه و روایت فیلم به حوزه‌های دیگری کشیده می شود که از خنگی و مشنگی او گرفته تا شیطنت و شخصیت لغزان و دوروی خود و اطرافیانش را دربرمی گیرد.
با این حال، در فیلم «طبقه حساس» تمهیداتی اندیشیده شده که بتوان زبان منتقدین را بست که از آن جمله باید به حضور طلبه روحانی فیلم اشاره کرد که اساسا حضوری باسمه‌ای و نچسب و وصله شده به فیلم دارد و کارکردش تنها در حد گنجانده شدن یک سوپاپ اطمینان به غلظت هجوهای مخرب و ویژگی های منفی فیلم است.
به همه اینها باید اضافه کرد حجم قابل توجه و انبوه حرکات و سکنات و دیالوگ های گاه مبتذل و بعضا مستهجن فیلم را که نگارنده خود را مجاز به ذکر آنها نمی داند و تنها می‌تواند نخبگان و ناظران و بانیان ساخت چنین فیلمی را به دیدن و شنیدن آنها دعوت کند تا شاید به خاطر آورند برای ساخت چه شاهکاری زحمت کشیده و پول بیت المال را با فراغ بال و سخاوت بی‌نظیرشان هزینه کرده اند!
از کسانی که حاضرند برای فتح گیشه و رسیدن به پول و شهرت و مخاطب بسیار، دست به هرگونه هنرنمایی ابتذال‌آمیزی هم بزنند نمی توان توقع و سوالی داشت؛ سوال اصلی از متولیان امر و بخصوص بانیان ساخت چنین فیلم هایی است که با چه مجوزی و تحت چه وجدان و آرمانی حاضر به چنین ساخت و سازی شده اند و آن‌را به نمایش هم درآورده اند؟!
وزرات ارشاد و حوزه هنری چه پاسخی دارند؟!
کیهان
