به بهانه یکمین سالگرد ثبت موسیقی آیینی دزفول

 از آنجا که ایرانیان بخصوص ما دزفولی ها بعنوان مردمی شناخته شده ایم که حافظه تاریخی خوبی نداریم و تجربه ثابت کرده، رویدادها و پدیده های تاریخی و اجتماعی خود را که برای هر ملتی جزء مهمترین و با ارزشترین داشته های آنان است، به راحتی به باد فراموشی می سپاریم، در حالی که این سرگذشت ها و تجربه های تلخ و شرین می تواند تبدیل به یک فرصت طلایی و عاملی مهم برای جهش و جوشش و نیل به کمال گردد، اهل قلم و فرهیختگان جامعه بد نیست قلم رنجه کنند و پیوسته رسالت فرهنگی اجتماعی و ملی خود را بعنوان مشعل داران هدایت، و طلایه داران عرصه فکر و فرهنگ و هنر به انجام رسانند و با زنده نگه داشتن و برجسته نمودن رویدادها، حوادث، شکست و پیروزیهای جامعه خویش در همه عرصه ها، نگذارند نسیان فرهنگی بر حافظه مردم چیره گردد و از افتادن مردم در ورطه فراموشی ای که حاصل آن از دست رفتن ارزشهای اصیل و انسان ساز و نیز داشته های افتخارآمیز و مباهات آفرین است جلوگیری کنند

و بدانند که با این رویکرد، روحیه جوانان ترقی خواه و با نشاط، و مردم بسیار فهیم و خردمند را نسبت به اتفاقات و جریانات فرهنگی و هنری و اجتماعی حساس نموده و عامل تعامل و مشارکت بیشتر مردم فرهنگ دوست، در اموری می شود که ورای زندگی روزمره آنان است، و با ایجاد دغدغه در اندیشه مردم، باعث می شوند آنان پیوسته در پی جلوه‌گر نمودن و پاسداشت گنجینه های ملی و فرهنگی خود باشند

و از این طریق مردم و بخصوص جوانان و امیدان آینده را در حرکت استوار به سمت خودباوری و اعتماد به نفس بهتر، سوق دهند، و هم این شناخت از داشته های خویش است که باعث می شود که یک جامعه پیشرو بتواند در میان جامعه فرهنگی کشور و بلکه ملل مترقی و با فرهنگ دنیا قد علم کند، و با سرافرازی برای دفاع از هویت ملی، معنوی و فرهنگی و هنری ارزشمند خویش، با انگیزه‌ای قوی و از جایگاهی شایسته و پایگاهی فاخر هر چه بهتر و قوی تر عمل کند.

توجه به این نکته اساسی دارای اهمیتی بس بزرگ است که هیچ جامعه موفق و خردمندی را در سراسر دنیا نخواهیم یافت که با شعار تک بعدی و تکیه بر یک شاخصه اجتماعی و فرهنگی بتواند جایگاه خود را بخوبی تثبیت نماید و و بر دلهای دانایان و فرهنگ مداران خردمند حکومت کند،

بلکه پیوسته با پرورش و شکوفایی ابعاد گوناگون فرهنگی و اجتماعی است که می تواند مردم فهیم و فرهیخته را همراه و شنونده پیام و آراء و افکار خویش نماید، و بهمین خاطر، چنانکه به نظر این خدمتگذار عرصه فرهنگ می رسد، شهر دزفول ما، این دیار اسرارآمیز و بالنده ای که برخوردار از مجموعه ابزار و اسباب افتخارآفرین جهت نیل به اهداف بزرگ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … است،

مصداق بارز این بایسته هاست، مردمی اینچنین با وجود پیشینه ای بسیار کهن فرهنگی از سده های گذشته ،که دامان پاک آنان پرورش دهنده مردان و زنان بلند همتی است که پیوسته در آوردگاهها ی سیاسی، دینی، فرهنگی و هنری، اخلاق، عرفان، … همواره شاخص و تاثیر گذار بوده است را امروزه مردم ایران بلکه جهان فقط بعنوان شهری که بعنوان سمبل مقاومت و ایستادگی در دوران جنگ هشت ساله بوده می شناسند،

هر چند شکی نیست که این عنوان ،پیوسته ما را سرافراز و بزرگ می دارد، و این تاج افتخار را مرهون دلیر مردان و شیرزنانی هستیم که تیر مقاومت رادر چشمان هیز متجاوزان فرو کردند و ما امروز وامدار جانفشانی این انسانهای بزرگیم، ولی یادمان باشد دفاع و مقاومت تنها یکی از شاخصه های این مردم بوده است که در یک مقطع خاص تا ریخی، و بضرورت بخوبی صورت پذیرفته و این عنوان باید در کنار دیگرعنا وین ارزشمند فرهنگی و اجتماعی ماقرار گیرد، چرا که امروز، روزی است که باید داشته های علمی فرهنگی و هنری و دیگر معیارهای شاخص شدن را نیز به منظرگاه مردم بلند نظر کشید و ثابت کرد که دزفول تنها زیر عنوان دفاع و مقاومت که وظیفه هر ملتی است،  نمی درخشد بلکه همان فرهنگی که مدافعان و مقاومان دوران جنگ را پرورش داد، قبل از آن عرفا، فقها، هنرمندان، دانشمندان و مردمی نجیب را به بارآورد

که جلوه ای از تربیت و استواری پرورش آنها در دوره‌ای از ادوار تاریخی در لباس دفاع و مقاومت متجلی گردید، شاهد این مدعا نظری اجمالی بر تاریخ اجتماعی سیاسی وفرهنگی دز فول حداقل در ۲۰۰ ساله گذشته ، و دوران بعد از جنگ تحمیلی است لذا نگارنده با درک اهمیت موضوع و شناخت جایگاه فرهنگی، اجتماعی و ارزشهای پنهان و آشکار دزفول و با توجه به تخصص  موجود در حوزه فرهنگ و هنر بخصوص فرهنگ آواها و نواهای اصیل دزفول که بمنزله قلب تپنده و نبض نشاط انگیز هر ملت است،

و تعلق خاطرعمیق خویش به موضوع فرهنگ و تحقیقات و مطالعات چند دهه پیرامون موسیقی آیینی و مقامی در دزفول و حومه، و نیز زندگی کردن با نغمه پردازان و نواسازان بومی که نه تنها هیچکس اهمیتی به حیات وحضور این میراث داران فرهنگ و هنر نمی داد بلکه بر اثر دیدگاههای ناشی از افراط و تفریط و جفاهای خارج از انصاف، و انزوای کشنده ای که محصول یک مقطع و رنسانس فرهنگی بود ! به باد فراموشی و نابودی سپرده شده بودند، برخود واجب دیدم که این پایه از ستون فرهنگ اصیل دزفول را  برای نسل نو اندیش وفرهنگ دوست با یاری پروردگار، از نابودی نجات بخشم

بدین ترتیب در پی اجرای ماده ۱۲ کنوانسیون بین المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس (معنوی)و قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون فوق، مصوب سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی و مواد ۲ و ۳ آیین نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ۱۳۸۷/۱۱/۶ هیئت محترم وزیران و بنا به تاکید شواری سیاستگذاری ثبت میراث فرهنگی کشور،بنا به پیشنهاد معاونت سازمان فرهنگی یونسکو و دفتر این سازمان  که پس از وقفه ای چندین ساله دوباره در دزفول بازگشایی شد

و نیز با طی روال اداری و همکاری میراث فرهنگی استان خوزستان و شهرستان دزفول و پس از رای زنی و مشورت با دوستان فرهنگ دوست دزفول به اینجانب محول گردید،

و نگارنده با درک موقعیت خطیر فرهنگ آوا در دزفول و اهمیت حفظ و ثبت این میراث معنوی که خطر اضمحلال آن کاملا مشهود بود، بنا به وظیفه تاریخی و وجدان هنری، این مسئولیت را با اطلاع از دشواریها وقطع امید ازیاری نهادهای مسئول دولتی درصتقبل هزینه مالی و اختصاص دادن خصوص  کوچکترین کمک از بودجه دولتی، که باید صرف حفظ ونگهداری از میراپ فرهنگی فاخر و تاثیرگذار شود،! پذیرفتم، و مجموعه ای گرانبها که طیف گسترده و متنوعی از آثار موسیقیایی سده های قبل و آثار هنرمندان،  ذاکرین ،تعزیه خوانان و موسیقی دانان گذشته و معاصر ،که حاصل جمع آوری و ثبت و ضبط و پژوهش و مطالعات میدانی ۲۵ ساله اینجانب بود، در طی یک فرصت ۲ ماهه که تا برگزاری پنجمین همایش سراسری ثبت ملی میراث معنوی کشور، در اختیار اینجانب قرار داشت،

با صرف صدها ساعت تلاش شبانه روزی که برای تدوین، دسته بندی و تفکیک گونه های مختلف آثار موسیقیایی گردآوری شده ،صورت پذیرفت و تمامی آثار جمع آوری شده که در طی این چند دهه بصورت ضبط های  ابتدایی، حاوی اجراها، مصاحبه ها و اولین آثار ضبط شده در دزفول بود و نیز فیش ها و دست نوشته های فراوانی که از گفتار و اجراهای مردان  و زنان(آواها ونواهای مادرانه) ساز و صدا بر روی نوار ضبط کرده و یا بر روی کاغذ آورده بودم_،(که اکنون از تاریخ فوت هر کدام از آن عزیزان بعضا بیش از ۲۰ سال می گذرد) همه و همه را از نوار تبدیل به لوح فشرده (DVD-CD)نموده و دسته بندی و نامگذاری نمودم،

و دهها صفحه از مصاحبه ها و تحقیقات مکتوب را که در این چند دهه نگاشته بودم، تایپ کامپیوتری نموده و همه این گونه های متنوع را بصورت مجزا فایل بندی گردید، بنحوی که تمامی گونه های موسیقایی از نغمات بو می گرفته تا نواهای  مقامی که دربخش | مذهبی اجرا می شود، و چه در بخش های دیگر را بطورکاملا مجزا در قا لب ۱۶ DVD گنجانده و علاوه بر آن تمامی آنچه را که در پروپوزال بعنوان موسیقی آیینی و مقامی دزفول تحت عنوان ۲۴ مقدم تحویل هیت کمیته تخصصی بررسی آثار داده بودم، در قابل یک لوح فشرده (CD) همراه با ساز خودم (تار) و با صدای خویش در استودیو ضبط کرده بهمراه پروپوزال جامع و مفصل ،تحویل میراث فرهنگی داده تا در بررسی اولیه از نظر قابلیت ثبت در میراث فرهنگی کشور مورد ارز یابی قرار گیرد،

سرانجام این آثار گرانقدر در پنجمین همایش سراسری بررسی میراث معنوی کشور مورد بررسی نهایی قرار گرفت و اینجانب نیز شخصا در روز برگزاری همایش که در تاریخ ۲۰/۶/۱۳۹۱ در هتل گاجره دیزین برگزار شدحضور یافته و نمونه هایی از هر کدام از آپار ارائه شده را با ذکر توضیحات لازم پیرامون ماهیت و وجه تسمیه هریک از آواهارا در حین اجرای ساز و آواز خود، تشریح و توضیح دادم، و در نهایت با یاری و استعانت حضرت حق در تاریخ  همان روز،موسیقی آیینی و مقامی دزفول تحت عنوان موسیقی ۲۴ مقوم ،با امتیاز بالا مجوز ثبت در میراث ناملموس و معنوی کشور را احراز کرد.

هیئت داواران پس از ثبت موسیقی دزفول با عنوان موسیقی ۲۴ مقوم دزفول، از بنده خواستند بدلیل گستردگی آثار ،وتنوع موضوع ، برای هر کدام از گونه های ارائه شده در پروپوزال ،شرحی مجزا و با تفکیک و توضیح خاص ،تشکیل پرونده مخصوص برای هرکدام، ارائه نمایم، که بنده نیز این دستور کمیته تخصصی را به فال نیک گرفته و طبق نظر آنان عمل کردم، که حاصل آن علاوه بر ثبت موسیقی ۲۴ مقوم دزفول ،۱۳ پرونده الحاقی دیگر که زیر مجموعه این فرهنگ موسیقا یی است باضافه یک لوح فشرده که حاوی(انگاره ای از آواهای رایج در دزفول) اجرای ساز وآواز نگارنده بود را به  دفتر مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی کشور تقدیم نمود، و بشرحی که در ذیل می آید مجوز و شماره رسمی ثبت ملی را احراز نمودند:

در پایان این مقاله برای آنکه در تاریخ و حافظه مردم حق شناس دزفول به یادگار بماند می گویم،در طول ۳۱ همکاری (از سال ۶۲ ) با نهادهای فرهنگی، به این نتیجه رسیده ام که هر گاه کاری فرهنگی و هنری ماندگار در دزفول شکل گرفته از سعی و کوشش خود هنرمندان و فرهیختگان بوده، واین نجابت و ایمان به کار  خود این هنرمندان بود ه که تا کنون نگذاشته چشمه جوشان هنر در این شهر به رغم همه موانع بخشکد، آری هنرمندان کار خود را کرده و می کنند، درنهایت این خدمت فرهنگی آیینی ماندگار، در سینه سینای میراث فرهنگی کشور با هزینه شخصی نگارنده وکسب افتخاری تاریخی برای همشهریان عزیزدزفولی ام ثبت گردیده وبه بار نشست،

اما نهادهای مسئول دولتی که بودجه بیت المال برای صیانت وحفظ  واشاعه فرهنگ وهنر در دست آنان است ،آیا یک بار از خود پرسیده اند ،که دیگر میراث های مادی ومعنوی این شهر مظلوم پس از این باید با  هزینه چه کسی ثبت واز خطر نابودی حفظ گردد ؟؟  آیا علاوه بر صرف عمر گرانمایه  وتحمل بار  کمر شکن زندگی که هنرمندان اصیل وخادمان بی نام ونشان عرصه فرهنگ در راه اعتلای ارزشهای   فرهنگی معنوی مردم بر دوش می کشند، با وجودبر دوش کشیدن فشار های روانی فراوان وهزینه کردن حیثیت اجتماعی وفرهنگی خویش ، باید هزینه مالی حفظ و نگهداری  ازارزشها فرهنگی  ومعنوی راکه فلسفه تشکل وایجاد نهاد های مسئول فرهنگی وهنری واجتماعی  در نظام جمهوری اسلامی برای پاسداشت وحراست  ازآنها بوده وهست را نیزباید خود پژوهشگر فرهنگ مردم تامین و  وپرداخت نماید؟ این سوالی است که فرهیختگان، و اهل فکر و فرهنگ  درزمان حا ل وآینده جوابی برای آن می خواهند.

در پایان از همه عزیزانی که قلمی یا قدمی درراه بثمر رسیدن این افتخار  برداشته اندو مشارکت نموده اند: امام جمعه محترم، شورای محترم فرهنگی شهرواداره فرهنگ وارشاد ، فرمانداری،شهرداری، شورای محترم شهرستان دزفول،دانشگاه دز فول ،میراث فرهنگی و معاونت ودفترنمایندگی سازمان فرهنگی یونسکو، نماینده محترم جناب مهندس پاپی ونماینده پیشین جناب آقای سید احمد آوایی وسایت های محترم خبری دزان ان، روناش و دیگرخبررسانی های محترم دزفول بخصوص هنرمندعزیز آقای علیرضا جهانی فرد وعموم فرهنگ دوستان ،هنرمندان، از طرف مردم شریف وحق شناس دز فول سپاس گذاری می نمایم.

* عضو کمیته تخصصی ثبت میراث ناملموس (معنوی) کشور