در طول تاریخ درخشان اسلام برای بستر سازی اندیشه مهندسی اجتماعی خردنگر و مشارکت مدنی، نهادهایی وجود دارد که سابقه هزار و چهار صد ساله دارد. مساجد که مهمترین محل حضور توده های مردم در هر عصری بوده و هستند، با ایفای نقش های گوناگون فرهنگی، علمی، اخلاقی، دینی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و نظامی …. و با ایجاد زمینه برای فعالیت های جمعی داوطلبانه، نقش مؤثری در توسعه جامعه اسلامی داشته اند و دارند .از دیگر سو مسجد نماد هنر و معماری دوران مختلف بوده است. در این خصوص امام خمینی(ره) با نگاهی تاریخی در صحیفه نور می فرمایند«مسجد در اسلام و در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش و حرکت های اسلامی بوده است» (جلد7، ص65)
با وجود همه ی کارکرد های مسجد اما چند سالی است که دیگر مساجد آن رونق همیشگی را ندارند، عده ای این اتفاق را حاصل ورود تکنولوژی به زندگی انسان ها می دانند و برخی دغدغه های بسیار افراد و هر کسی عقیده ای دارد .اما پژوهش ها و تحقیقات دانشگاهی و شواهد عینی نشان می دهد که صورت بندی ارزشی مساجد صرفا در قالب های مذهبی و عبادی، مدیریت غیر خلاقانه و سنتی مساجد و عملکرد بد مسئولان ذی ربط، اهمیت نهاد مسجد را در جامعه کم کرده است.
در سال های اخیر مساجد علی رغم متولیان بسیاری که دارند اما در واقع هیچ شخص و نهاد و سازمان و گروهی نتوانسته است باعث رونق و شکل گیری کارکرد اصلی مسجد شود.در حال حاضر هیئت امنا مساجد ، پایگاه های مقاومت بسیج، کانون های فرهنگی هنری مساجد، ائمه جمعه و جماعات و ساکنان اطراف مسجد از مهمترین کسانی هستند که داعیه اداره مسجد را دارند اما علی رغم وجود این همه شخص و گروه و نهاد اما هنوز مسجد مظلوم است.
البته بعضی ازدیدگاه ها هیت امنا و امامان جماعت ، معضلات فرهنگی را از عملکرد ضعیف نهاد های فرهنگی سازمان ها دانسته اند ، اما از قدیم گفته اند کارگری که بیشتر از بقیه کار کند پیش کارفرمایش عزیز میشود اما پیش دیگر کارگران منفور! شاید عده ای گمان میکنند با زیرسوال بردن نهادهای فرهنگی ادارات میتوانند بر ضعف و کمکاری بعضی از مساجد و دیگر نهادهای فرهنگی و مذهبی سرپوش بگذارند!
مسجد و حسینیه و مدرسه و خانواده، اینها چند نهاد قدرتمندند که باید تقویت و هدایت شوند تا بتوانند جامعه‌ای سالم پرورش دهند و این حلقه باید همدیگر را تکمیل کنند تا اهداف فرهنگی و مذهبی محقق شود.
اگر همین مساجد و حسینیه ها بخوبی مدیریت شوند مسلما میتوانند تاثیر بسزایی در پیشرفت فرهنگی مذهبی شهر داشته باشند. اما ؛
مساجد شهرستان در این چندسال چند حافظ قرآن، چند مداح برجسته و چند روحانی قدر به جامعه تحویل داده اند!؟
وقتی تهاجم فرهنگی بشدت جوانان مارا نشانه گرفته چقدر فعالیتهای فرهنگی مذهبی در مساجد فعالتر شده اند!؟
کدام مسجد بصورت کیفی (نه کمّی) به موضوع شهادت و ایثار پرداخته و به حفظ ارزشهای اصیل انقلاب و اسلام پرداخته اند؟آیا اصلا هدفگذاری در مساجد در این زمینه صورت گرفته است؟
مقام معظم رهبری همواره بر جذب جوانان به مسایل فرهنگی و مساجد تاکید کرده اند. جذب جوانان به فضایی که فرهیختگان، علما و مسوولان همواره به آن اعتماد داشته اند. امیدواریم متولیان فرهنگی و نهادهای مسئول شهری اندکی به خود آمده و به وظیفه ذاتی خود عمل کرده و چشمه های فیاض معرفت و خودسازی که همان مساجد دینی و مذهبی مردمی و خود جوش هستند را حمایت کنند .
و نکته حایز اهمیت این است ، مساجد به خداوند و مردم تعلق دارد، کسی نباید از مسجد به عنوان پایگاه حزبی و سیاسی خود استفاده کند . رسالت مسجد پیام توحید است .از این‌رو ایمان به خدا جایگاه آن مسجد است زمانی که مسجد برای پایگاه سیاست‌بازان، شکل‌گیری مراسمات و .. راه‌اندازی میشود بعد از گذشت زمان نه چندان دور دیوار معنوی آن فرو می‌ریزد .
و واقعیت این است که امروز عمده مساجد ما، صرفا به مکانی برای برگزاری مراسم ختم و یا سیاسی تبدیل گردیده و بعضا درب آن به روی خلق الله از نمازی تا نمازی بسته می شود که این یک انحراف جدی از عملکرد این نهاد مقدس بحساب می آید در حالی که می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای در مدیریت مسائل و آسیب های جامعه داشته باشد. اما مساجد محل استقرار گروه یا حزبی خاص شده است که در صورتی که مسجد متعلق به نظام و مردم است اما می بینیم که پیش از برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی دیدارها خود را در مساجد و… قرارمی دهند.البته بخاطر داریم که اساسا مبتکر ایده ی استفاده گسترده از منابر و تریبون مساجد وجامعه روحانیت مبارز بود . و امّامخالفت بسیاری از فعالین مساجد و … در جلوگیری از وارد شدن مساجد به فعالیتهای جناحی نه اینکه به جایی نرسید بلکه سالهاست هزینه طرح آن دیدگاه دوراندیشانه را می پردازند.
انشاالله از ادامه این روند که منجر به دوری بسیاری از مومنین از مساجد گردیده است جلوگیری بعمل آید . البته باید سیاست در کنار دیانت وجود داشته باشد و اینکه اسلام دین جامع و غیرسکولار است، هیچ مخالفتی با این امرنیست، پس باید از سیاست و اقتصاد مسجدی ، عبادت و اخلاق بریزد و فراموش نکنیم که مسجد محل انسجام و همبستگی و وحدت است پس مساجد نباید رنگ و بوی جناحی پیدا کنند . که امروز مسجد تنها به مکانی برای سالمندان تبدیل شده تا در آن نماز بخوانند،که این اتفاق فاجعه است باید به گذشته برگردیم و فراموش نکنیم انقلاب ما از همین مساجد شروع شد.
اما آنچه ما را بر این داشت تا این مطلب را بنویسیم نواختن زنگ بیداری و بیان هشداری است برای مردم و افراد دلسوز محل تا توجه بیشتری به پیرامون خود داشته باشند و در دام مشکلاتی که در آینده خانواده‌ها، محله و در نهایت جامعه را درگیر خود خواهد کرد، گرفتار نشوند.
همانطور که مقام معظم رهبری درباره اهمیت مسجد و حضور مردم در مساجد در سال ۷۵ فرمودند:
«ملت ایران باید مساجد را مغتنم بشمارد و پایگاه معرفت و روشن بینی و روشنگری و استقامت ملی به حساب آورند. اگر کسی خیال کند که در مسجد، فقط چند رکعت نماز میخوانند و بیرون می آیند و این چه تأثیری دارد، خطاست. این‌طور نیست. .. علاوه بر آن، مسجد فقط برای نماز نیست… بنابراین مسجد، هم مدرسه است، هم دانشگاه، هم مرکز تفکّر و تأمل… بنابراین باید قدر مساجد را دانست. باید در مساجد حضور پیدا کرد»
این کم کاری‌ها که به واسطه کم توجهی و کمکاری خانواده‌ها،هیت امنا، مسئولین محلی و قشر عادی جامعه شکل میگیرد را نمی توان به گردن دولت انداخت و ادامه این روند آتشی در جان خودمان خواهد انداخت .
و من الله التوفیق
نجمه بسنه
